وضعیت تولید علم و فن آوری کشور جمهوری اسلامی ایران در حوزه علوم پزشکی

دریافت: 10/4/92 پذیرش: 3/11/92   مقدمه: الگوی رشد تولیدات علمی کشور ایران در سال های اخیر حاکی از وضعیت مناسب رشد تولیدات علمی بوده است و در حال حاضر کشور ایران در سطح بین المللی، بیشترین رشد علمی را در کلیه گرایش های علوم و علم پزشکی دارا می باشد. در این مقاله سعی بر آن است تا بر اساس اطلاعات حاصل از بررسی وضعیت جاری تولیدات علمی کشور ایران و مقایسه آن با الگوی جهانی و کشورهای برتر منطقه خاورمیانه، ضمن ارایه دستاوردهای عمده کشور در حوزه علم پزشکی، راهکارهای مناسب به منظور ارتقای آن تبیین گردد.   روش کار: این تحقیق در سه بخش جمع آوری اطلاعات، تحلیل داده ها به کمک شاخص های منتخب و ارایه راهکارهایی به منظور ارتقا و توسعه تولید علم و فن آوری در حوزه علم پزشکی انجام پذیرفته است. به منظور جمع آوری داده ها، از بانک های اطلاعات علم و فن آوری شامل scopus ، گزارش سالانه بانک جهانی توسعه و سازمان جهانی بهداشت استفاده شد. به منظور محاسبه شاخص های ارزیابی علم و فن آوری از فرمول های استاندارد ارایه شده در سایر منابع استفاده گردید. به منظور ارایه راهکارهای عملی به منظور ارتقای تولید علم و فن آوری در کشور، به اهداف و برنامه های منعکس شده در اسناد راهبردی و بالادستی توجه ویژه شد.   یافته ها: در ابتدای سال 2013 میلادی، علم پزشکی با 7015 مقاله بیشترین سهم از کل تولیدات علمی کشور ایران (تقریباً 6/23%) را به خود اختصاص داده است و 25% از مقالات منطقه خاورمیانه و 27/1% از کل مقالات کشوری دنیا در علم پزشکی متعلق به کشور ایران بوده است. بررسی ها نشان داد که رتبه بین المللی کشور ایران در ابتدای سال 2012 میلادی نسبت به سال قبل، تقریباً در 81% زیرگرایش های مرتبط با علوم پزشکی ارتقا یافته است. بر اساس مطالعه آینده نگاری پیش بینی می گردد در صورت حفظ روند رشد کنونی، کشور ایران در علوم پزشکی و سلامت در سال 2015 میلادی به رتبه نخست منطقه خاورمیانه دست یابد.   نتیجه گیری: رشد چشمگیر و شکوفایی تولیدات علمی کشور ایران، به ویژه در حوزه های کاربردی مانند علم پزشکی، بستر مناسبی به منظور ارتقای کیفی تولیدات علمی و تبدیل آن به فن آوری فراهم آورده است. از مهم ترین راهکارهای تحقق این مهم می توان به افزایش بودجه و امکانات پژوهشی و آموزشی، سامان دهی طرح های تحقیقاتی در راستای اولویت ها و ارتقای منابع نمایه سازی تولیدات علمی اشاره نمود.